نقش ساختمان در توسعه اقتصادی کشور
بخش ساختمان و مسکن یکی از پیشرانهای اصلی (Locomotive) اقتصاد در هر کشوری محسوب میشود. این صنعت به دلیل ارتباطات گسترده پسین و پیشین با سایر بخشهای تولیدی و خدماتی، نقشی فراتر از یک سرپناه دارد؛ به طوری که رونق یا رکود در این بخش، مستقیماً بر شاخصهای کلان اقتصادی نظیر نرخ اشتغال، تورم و رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) اثر میگذارد.
در این مقاله، ابعاد مختلف تأثیر صنعت ساختمان بر پویایی اقتصاد ملی را بررسی میکنیم.
محرک اشتغالزایی و زنجیره تأمین
صنعت ساختمان به عنوان یک صنعت کاربر (Labor-intensive)، پتانسیل بالایی در جذب نیروی کار با سطوح مهارتی مختلف دارد.
ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم
هر پروژه ساختمانی، طیف وسیعی از متخصصان شامل مهندسان، معماران، تکنسینها و کارگران ساده را به کار میگیرد. علاوه بر این، به ازای هر شغل مستقیم در کارگاه ساختمانی، چندین شغل غیرمستقیم در بخشهای نظیر حملونقل، بازرگانی، خدمات بانکی و بیمه ایجاد میشود. این ویژگی، ساختمانسازی را به ابزاری کلیدی برای دولتها جهت کاهش نرخ بیکاری تبدیل کرده است.
پیوند با صنایع تولیدی (اثر ضریب فزاینده)
بیش از ۱۰۰ رشته صنعتی و تولیدی (مانند فولاد، سیمان، شیشه، پتروشیمی، لوازم خانگی و صنایع چوبی) به رونق ساختوساز وابسته هستند. وقتی چرخ ساختوساز میچرخد، تقاضا برای این کالاها افزایش یافته و در نتیجه، کل زنجیره تولید کشور از حالت رکود خارج میشود. این همان پدیدهای است که در اقتصاد به آن «ضریب فزاینده» (Multiplier Effect) میگویند.
سهم ساختمان در تولید ناخالص داخلی (GDP)
بخش مسکن و ساختمان سهم قابل توجهی از گردش مالی سالانه کشورها را به خود اختصاص میدهد.
تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
ساختمانها داراییهای فیزیکی ماندگاری هستند که بخش بزرگی از ثروت ملی را تشکیل میدهند. سرمایهگذاری در این بخش، نه تنها نیاز مصرفی جامعه را پاسخ میدهد، بلکه به عنوان یک کالای سرمایهای، باعث افزایش ثبات اقتصادی و ذخیره ارزش در طول زمان میشود. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، سهم این بخش در GDP بین ۵ تا ۱۰ درصد متغیر است.

جذب سرمایههای خرد و کلان
بازار مسکن به دلیل امنیت نسبی و فیزیکی بودن، جذابترین مقصد برای سرمایههای بخش خصوصی است. هدایت درست این سرمایهها به سمت ساختوساز، مانع از ورود نقدینگی به بازارهای دلالی و غیرمولد شده و به انباشت سرمایه ملی کمک میکند.
تأثیر بر زیرساختها و بهرهوری ملی
توسعه ساختوساز تنها به واحدهای مسکونی محدود نمیشود، بلکه شامل زیرساختهای استراتژیک نیز هست.
ارتقای بهرهوری با نوسازی بافتهای فرسوده
نوسازی بافتهای فرسوده شهری و جایگزینی ساختمانهای ناکارآمد با سازههای مهندسیساز، هزینههای نگهداری شهر را کاهش داده و ایمنی عمومی را بالا میبرد. ساختمانهای مدرن با مصرف انرژی کمتر، بار مالی دولت در بخش یارانههای انرژی را سبک کرده و منابع مالی را برای پروژههای زیربنایی دیگر آزاد میکنند.
توسعه مناطق محروم و عدالت اقتصادی
اجرای پروژههای ساختمانی در مناطق کمتر توسعهیافته، باعث ایجاد ارزش افزوده زمین، بهبود دسترسی به خدمات و توزیع عادلانهتر ثروت در سطح کشور میشود. ساخت بنادر، فرودگاهها و مجتمعهای تجاری-اداری، بسترساز تجارت بینالملل و ورود ارز به کشور است.
صنعت ساختمان نه تنها نمادی از پیشرفت فیزیکی، بلکه ستون فقرات پایداری اقتصادی است. با سیاستگذاری صحیح در این بخش، میتوان بحرانهای رکودی را پشت سر گذاشت و مسیر را برای رشد مستمر اقتصادی هموار کرد.
مدیریت پروژههای ساختمانی: چالشها و راهکارها
مصالح ساختمانی نوین: بررسی ویژگیها و کاربردها
آینده مصالح ساختمانی در ایران: تحولات و چالشها
امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان