مدیریت پسماندهای ساختمانی: روشهای کاهش و بازیافت
صنعت ساختمان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پسماند در جهان است. مدیریت صحیح پسماندهای ساختمانی و تخریب (C&D)، نه تنها هزینههای پروژه را کاهش میدهد، بلکه گامی حیاتی در جهت تحقق اقتصاد چرخشی و حفاظت از منابع طبیعی است. با مدیریت اصولی، میتوان بخش بزرگی از آنچه «زباله» پنداشته میشود را به مواد اولیه ارزشمند تبدیل کرد.
در این مقاله، به استراتژیهای مدرن برای کاهش تولید پسماند و روشهای بازیافت آنها میپردازیم.
استراتژیهای کاهش پسماند در منبع
بهترین راه برای مدیریت پسماند، جلوگیری از تولید آن در همان مراحل اولیه طراحی و ساخت است.
طراحی برای دمونتاژ (Design for Deconstruction)
در این رویکرد، ساختمان به گونهای طراحی میشود که در پایان عمر مفید خود، قطعات آن به راحتی از هم جدا شوند. به جای استفاده از چسبها و اتصالات دائمی، از پیچ و مهره و اتصالات مکانیکی استفاده میشود تا مصالحی مانند فولاد، چوب و شیشه بدون آسیب دیدن جدا شده و در پروژههای دیگر مورد استفاده قرار گیرند.
مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) و دقت در سفارش
استفاده از فناوری BIM به مهندسان اجازه میدهد مقدار دقیق مصالح مورد نیاز را پیشبینی کنند. این دقت بالا، از خرید اضافی مصالح و در نتیجه هدررفت آنها در کارگاه ساختمانی جلوگیری میکند. همچنین، پیشساختهسازی قطعات در کارخانه باعث میشود ضایعات ناشی از برشکاری در محل پروژه به حداقل برسد.
روشهای بازیافت و بازفرآوری مصالح ساختمانی
بسیاری از پسماندهای ساختمانی قابلیت بازگشت به چرخه تولید را دارند، به شرطی که به درستی جداسازی شوند.
بازیافت بتن و مصالح بنایی
بتن حاصل از تخریب ساختمانهای قدیمی میتواند در سنگشکنهای صنعتی خرد شده و به عنوان سنگدانه در تولید بتنهای غیرسازهای، زیرسازی جادهها و یا پر کردن گودالها استفاده شود. این کار نیاز به استخراج شن و ماسه از بستر رودخانهها را به شدت کاهش میدهد.
بازیافت فلزات و ضایعات چوبی
فلزات (مانند میلگرد و پروفیلهای آهنی) ارزشمندترین بخش پسماندهای ساختمانی هستند که تقریباً ۱۰۰ درصد آنها قابل بازیافت است. ضایعات چوبی نیز پس از جمعآوری، میتوانند به تختههای نئوپان، مالچ برای فضای سبز و یا سوختهای زیستی تبدیل شوند.
چالشها و راهکارهای اجرایی در مدیریت پسماند
اجرای موفقیتآمیز مدیریت پسماند نیازمند تغییر در فرهنگ کارگاهی و زیرساختهای نظارتی است.

جداسازی در محل (On-site Sorting)
کلیدیترین گام در بازیافت، جداسازی پسماندها در همان محل پروژه است. با قرار دادن مخازن مجزا برای چوب، فلز، بتن و پلاستیک، از آلوده شدن مصالح به یکدیگر جلوگیری میشود. پسماندهای مخلوط هزینه بازیافت بسیار بالاتری دارند و اغلب به مراکز دفن زباله ختم میشوند.
سیاستهای تشویقی و قوانین سختگیرانه
دولتها و شهرداریها با وضع قوانین مالیاتی برای دفن پسماند و ارائه تسهیلات برای پروژههایی که از مصالح بازیافتی استفاده میکنند، میتوانند نقش پررنگی در رونق بازار مصالح سبز ایفا کنند. استانداردسازی مصالح بازیافتی نیز اعتماد مهندسان را برای استفاده مجدد از این مواد جلب میکند.
مدیریت پسماند در ساختمانسازی، تبدیل کردن یک تهدید محیطزیستی به یک فرصت اقتصادی است. با بهرهگیری از فناوریهای نوین و مدیریت دقیق کارگاهی، میتوان ردپای کربنی صنعت ساختمان را به شکل چشمگیری کاهش داد.
مصالح ساختمانی بازیافتی و تاثیر آن بر محیط زیست
انتقاد سرپرست فولاد از شرایط بازی با پرسپولیس
مقایسه مصالح نوین با مصالح سنتی
امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان