نقش BIM در مدیریت پروژههای ساختمانی
مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) فراتر از یک نرمافزار سهبعدی، یک فرآیند هوشمند مبتنی بر مدل است که به متخصصان معماری، مهندسی و ساختوساز (AEC) بینش و ابزارهای لازم را برای برنامهریزی، طراحی، ساخت و مدیریت کارآمدتر ساختمانها میدهد. در مدیریت پروژههای مدرن، BIM به عنوان ستون فقرات همکاری تیمی شناخته میشود که از هدررفت منابع جلوگیری کرده و شفافیت پروژه را به حداکثر میرساند.
در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف تاثیر BIM بر چرخه حیات پروژه میپردازیم.
تحول در برنامهریزی و هماهنگی بینرشتهای
یکی از بزرگترین چالشهای مدیریت پروژه، تداخل نقشههای رشتههای مختلف است که معمولاً در حین اجرا کشف میشوند.
شناسایی خودکار تداخلات (Clash Detection)
در روشهای سنتی، تداخل لولههای تأسیسات با تیرهای سازهای منجر به توقف کار و هزینههای بازسازی سنگین میشد. در محیط BIM، مدلهای معماری، سازه و تأسیسات روی هم منطبق شده و نرمافزار به صورت خودکار تمامی نقاط برخورد را پیش از شروع عملیات اجرایی شناسایی میکند. این امر «دوبارهکاری» را در سایت ساختمانی به صفر نزدیک میکند.
مدیریت زمان و هزینه (ابعاد 4D و 5D)
BIM به مدیران اجازه میدهد بُعد زمان (4D) و هزینه (5D) را به مدل اضافه کنند. با شبیهسازی مراحل ساخت در طول زمان، میتوان توالی فعالیتها را بهینه کرد و نمودار جریان نقدینگی پروژه را به دقت پیشبینی نمود. این کار ریسک تأخیر در پروژه را به شدت کاهش میدهد.
بهینهسازی عملیات اجرایی و لجستیک در سایت
BIM تنها برای مرحله طراحی نیست؛ این فناوری در قلب کارگاه ساختمانی نیز حضور فعالی دارد.
استخراج دقیق متره و برآورد
با استفاده از مدل BIM، لیست دقیق مصالح (QTO) به صورت خودکار استخراج میشود. این دقت بالا مانع از سفارش اضافی مصالح و انباشت ضایعات در کارگاه میشود. مدیر پروژه میتواند دقیقاً بداند در هر طبقه و در هر هفته به چه مقدار بتن، میلگرد یا تجهیزات نیاز دارد.
بهبود ایمنی و مدیریت سایت
مدیران پروژه میتوانند با استفاده از مدل سهبعدی، جانمایی جرثقیلها، محل دپوی مصالح و مسیرهای تردد کارگران را شبیهسازی کنند. این تحلیلهای بصری به شناسایی نقاط پرخطر و پیشگیری از حوادث کارگاهی کمک شایانی میکند.

مدیریت بهرهبرداری و نگهداری (7D BIM)
ارزش واقعی BIM پس از اتمام ساخت و در طول عمر مفید ساختمان (که ۸۰ درصد هزینههای کل را شامل میشود) مشخص میگردد.
شناسنامه دیجیتال ساختمان
در پایان پروژه، مدل “As-Built” به مالک تحویل داده میشود. این مدل حاوی تمامی اطلاعات فنی تجهیزات (مانند برند پمپها، تاریخ نصب، زمان نیاز به سرویس و دفترچه راهنما) است. تیم نگهداری ساختمان با کلیک بر روی هر قطعه در مدل سهبعدی، به تاریخچه و جزئیات فنی آن دسترسی پیدا میکنند.
مدیریت انرژی و پایداری (6D)
در مدیریت پروژه با رویکرد پایدار، از مدل BIM برای تحلیل مصرف انرژی ساختمان استفاده میشود. شبیهسازیهای حرارتی و نوری به مدیران کمک میکند تا عملکرد ساختمان را مانیتور کرده و استراتژیهای کاهش مصرف انرژی را در طول بهرهبرداری پیادهسازی کنند.
استفاده از BIM در مدیریت پروژهها نه تنها یک مزیت رقابتی، بلکه ضرورتی برای کنترل هزینهها و ارتقای کیفیت در صنعت ساختوساز ایران است. با پیادهسازی این تکنولوژی، مدیریت پروژه از حالت واکنشی (حل مشکل پس از وقوع) به حالت پیشکنشی (پیشگیری از مشکل قبل از وقوع) تغییر مییابد.
چگونه میتوان از فناوریهای نوین برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان استفاده کرد؟
نقش ساختمان در توسعه پایدار شهری
امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان