ساختمانسازی و اشتغالزایی: لوکوموتیو حرکت اقتصاد
صنعت ساختمان به عنوان یکی از پیشرانهای اصلی اقتصاد (Locomotive Sector) شناخته میشود. این صنعت به دلیل ارتباطات گسترده «پسین و پیشین» با سایر بخشهای تولیدی و خدماتی، نقش بیبدیلی در کاهش نرخ بیکاری و ایجاد ثبات اقتصادی دارد. در واقع، رونق بخش مسکن مستقیماً به معنای رونق بیش از ۱۰۰ صنعت وابسته دیگر است.
در این مقاله، ابعاد مختلف اشتغالزایی در صنعت ساختمان و زنجیره ارزش آن را بررسی میکنیم.
۱. زنجیره تامین و صنایع وابسته (اشتغال غیرمستقیم)
هر پروژه ساختمانی، تقاضای عظیمی برای محصولات کارخانجات مختلف ایجاد میکند. این وابستگی باعث میشود که به ازای هر شغل ایجاد شده در محل کارگاه، چندین شغل در بخشهای دیگر تضمین شود.
-
صنایع معدنی و فلزی: کارخانههای فولاد، سیمان، گچ و استخراج معادن سنگ.
-
صنایع شیمیایی و پتروشیمی: تولید لولههای پلیاتیلن، رنگ، عایقهای رطوبتی و صنایع پلاستیک.
-
صنایع تولیدی خرد: تولید در و پنجره، کابینتسازی، یراقآلات، کلید و پریز و تجهیزات سرمایشی و گرمایشی.
۲. اشتغال مستقیم در مراحل اجرایی
صنعت ساختمان طیف وسیعی از تخصصها را در بر میگیرد؛ از نیروی کار ساده تا متخصصان با تحصیلات عالی.
تخصصهای مهندسی و نظارتی
بخش بزرگی از فارغالتحصیلان دانشگاهی در رشتههای مهندسی عمران، معماری، برق، مکانیک و نقشهبرداری در این صنعت مشغول به کار میشوند. همچنین مشاغلی نظیر مدیریت پروژه، بازرسی ایمنی ($HSE$) و برآورد هزینه (متره و برآورد) از مشاغل کلیدی این حوزه هستند.
مهارتهای فنی و اجرایی
تکنسینهای فنی از جمله جوشکاران، لولهکشان، برقکاران، آرماتوربندها و بناها ستون فقرات اجرایی پروژهها را تشکیل میدهند. این بخش از اشتغالزایی، به دلیل نیاز به مهارتهای تجربی، نقش مهمی در جذب نیروی کار جوان و فنی دارد.
۳. خدمات پشتیبانی و مشاغل پس از ساخت
اشتغالزایی در ساختمانسازی با اتمام پروژه به پایان نمیرسد؛ بلکه فاز جدیدی از مشاغل آغاز میشود.
-
بازار املاک: مشاوران املاک، کارشناسان رسمی دادگستری برای قیمتگذاری و حقوقدانان حوزه ساختمان.
-
مدیریت و نگهداری ساختمان: در ساختمانهای مدرن و هوشمند ۲۰۲۵، نیاز به اپراتورهای نگهداری سیستمهای $BMS$، نیروهای خدماتی و امنیتی بسیار زیاد است.
-
طراحی داخلی و دکوراسیون: بازاری که مستقیماً با تحویل واحدهای خام فعال شده و بخش بزرگی از نیروی کار هنری و اجرایی را جذب میکند.

۴. تحولات نوین و مشاغل جدید در سال ۲۰۲۵
با ورود فناوریهای نوین، ماهیت اشتغال در ساختمانسازی در حال تغییر است.
| حوزه فناوری | مشاغل جدید ایجاد شده | تاثیر بر اشتغال |
| هوشمندسازی | متخصصان $IoT$ و برنامهنویسان ساختمان هوشمند | افزایش نیاز به نیروی کار دانشبنیان |
| ساختمان سبز | مشاوران انرژی و نصابان سیستمهای خورشیدی | ایجاد «مشاغل سبز» ($Green\ Jobs$) |
| مدلسازی BIM | مدلسازان سهبعدی و هماهنگکنندگان دیتای پروژه | دیجیتالی شدن مدیریت ساخت |
| چاپ سهبعدی | اپراتورهای پرینتر غولپیکر و طراحان نرمافزاری | کاهش نیاز به کارگر ساده و افزایش تخصص |
صنعت ساختمان به دلیل ضریب تکاثر بالایی که دارد، هرگونه سرمایهگذاری در آن میتواند به سرعت اثرات مثبت خود را در سفره مردم و کاهش نرخ بیکاری نشان دهد. برای حفظ این روند، آموزش مداوم نیروی کار و تطبیق آنها با فناوریهای نوین ۲۰۲۵ ضروری است.
آینده صنعت ساختمان: بررسی فناوریهای نوین و تحولات آتی
آینده مصالح ساختمانی در ایران: تحولات و چالشها
امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان