امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
تاثیر تغییرات اقلیمی بر ساختمانسازی
تغییرات اقلیمی (Climate Change) دیگر یک فرضیه علمی دور از دسترس نیست؛ بلکه واقعیتی است که در سال ۲۰۲۵ تمام معادلات صنعت ساختمان را بازتعریف کرده است. افزایش دمای کره زمین، تغییر الگوی بارشها و تکرار پدیدههای حدی مانند سیل و طوفان، مهندسان و معماران را مجبور کرده است تا دیدگاه خود را از «ساخت برای امروز» به «ساخت برای بقا در آینده» تغییر دهند.
در این مقاله، تاثیرات کلیدی اقلیم بر سازهها و راهکارهای نوین برای تطبیق با این شرایط را بررسی میکنیم.
۱. بازنگری در محاسبات بارگذاری سازه
استانداردهای مهندسی قدیمی دیگر پاسخگوی شدت پدیدههای جوی جدید نیستند.
مقابله با بارهای غیرمتعارف
تغییرات اقلیمی منجر به بارشهای ناگهانی و فوقسنگین در مناطقی شده است که پیش از این خشک بودند. این موضوع باعث میشود بارهای زنده (مانند برف سنگین) و بارهای محیطی (مانند فشار آب در سیلاب) فراتر از ضرایب اطمینان آییننامههای قدیمی باشد. مهندسان اکنون باید سازهها را برای «سناریوهای حداکثری» طراحی کنند.
تاثیر بر پیسازی و خاک
خشکسالیهای طولانیمدت و سپس سیلابهای ناگهانی باعث تغییر تراز آب زیرزمینی و نشست ناهماهنگ خاک میشود. این پدیده منجر به ترکخوردگی پی و اسکلت ساختمانهای قدیمی میشود که برای چنین نوسانات اقلیمی طراحی نشده بودند.
۲. چالشهای حرارتی و جزایر گرمایی شهری
با گرمتر شدن شهرها، مفهوم «آسایش حرارتی» به یک چالش جدی تبدیل شده است.
فشار بر سیستمهای سرمایشی
افزایش دمای میانگین باعث شده است که سیستمهای تهویه مطبوع ($HVAC$) در تابستانها با حداکثر توان کار کنند. این موضوع نه تنها مصرف انرژی را به شدت افزایش میدهد، بلکه با دفع گرمای بیشتر به محیط، به پدیده «جزیره گرمایی شهری» دامن میزند.
راهکار نمای پوسته دوگانه و سایهبانهای هوشمند
برای مقابله با این گرما، معماران در سال ۲۰۲۵ به سمت طراحی نماهای دوپوسته حرکت کردهاند که لایهای از هوا را به عنوان عایق عمل میدهد. همچنین استفاده از سایهبانهای متحرک که با هوش مصنوعی و بر اساس زاویه تابش خورشید تغییر موضع میدهند، مانع از ورود گرمای مازاد به داخل ساختمان میشود.
۳. تابآوری در برابر سیل و بالا آمدن سطح آب
برای ساختمانهای ساحلی یا مجاور رودخانهها، استراتژیهای دفاعی تغییر کرده است.
-
ساختمانهای دوزیست (Amphibious Buildings): سازههایی که در شرایط عادی روی زمین قرار دارند اما در صورت وقوع سیل، مانند یک قایق روی آب شناور میشوند.
-
طراحی طبقه همکف قربانی: در مناطقی که خطر سیل زیاد است، طبقه همکف به عنوان فضای باز یا پارکینگ طراحی میشود تا در صورت ورود آب، خسارت مالی به بخشهای اصلی مسکونی وارد نشود.
۴. تغییر در انتخاب مصالح ساختمانی
مصالح سنتی در برابر تغییرات دمایی شدید و رطوبتهای غیرعادی دوام کمتری نشان میدهند.
| چالش اقلیمی | تاثیر بر مصالح سنتی | جایگزین نوین (۲۰۲۵) |
| گرمای شدید | انبساط بیش از حد و ترک بتن | بتنهای با افزودنی نانو و مقاوم به حرارت |
| رطوبت و سیل | پوسیدگی چوب و زنگزدگی فلز | چوبهای اشباع شده و فولادهای ضدزنگ گالوانیزه |
| تابش شدید UV | تخریب رنگ و نمای ساختمان | پوششهای نانو سرامیک و رنگهای خودتمیزشونده |
۵. گذار به سمت ساختمانهای کربنخنثی
صنعت ساختمان همزمان که از اقلیم تأثیر میپذیرد، خود یکی از عوامل اصلی تغییرات آن است. بنابراین، قوانین سال ۲۰۲۵ ساختمانها را ملزم به کاهش ردپای کربن کردهاند. این کار از طریق تولید انرژی در محل (خورشیدی و بادی) و استفاده از مصالحی که در فرآیند تولیدشان کربن کمتری آزاد شده (مانند بتن سبز)، انجام میشود.
تغییرات اقلیمی تنها یک تهدید نیست؛ بلکه فرصتی برای بازگشت به «معماری بومی» و ترکیب آن با «تکنولوژی پیشرفته» است تا سازههایی خلق شوند که با طبیعت به جای ستیز، تعامل دارند.
آینده صنعت ساختمان: بررسی فناوریهای نوین و تحولات آتی
آینده مصالح ساختمانی در ایران: تحولات و چالشها
