امتت مجله امتت – اقتصاد – ساختمان
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
بررسی اقتصاد ساختمان و عوامل موثر بر آن
اقتصاد ساختمان ($Construction\ Economics$) حوزهای است که به تحلیل تخصیص منابع محدود برای تولید، توزیع و مصرف در صنعت ساختمان میپردازد. در سال ۲۰۲۵، این بخش به دلیل تغییرات در نرخ بهره، نوسانات قیمت مصالح و تحولات تکنولوژیک، در یک دوره گذار قرار دارد. اقتصاد مسکن تنها یک بازار محلی نیست، بلکه بازتابی از شاخصهای کلان اقتصادی و سیاستهای پولی یک کشور است.
در این مقاله، محرکهای اصلی اقتصاد ساختمان و سناریوهای پیش روی این بازار را بررسی میکنیم.
۱. شاخصهای کلان اقتصادی موثر بر بازار ساختمان
اقتصاد ساختمان به شدت تحت تاثیر متغیرهایی است که خارج از محیط کارگاه تعیین میشوند.
نرخ بهره و سیاستهای پولی
نرخ بهره وام مسکن مستقیمترین تاثیر را بر تقاضا دارد. کاهش نرخ بهره در سال ۲۰۲۵ در برخی بازارهای جهانی، هزینه استقراض را کاهش داده و خرید مسکن را جذابتر کرده است. در مقابل، نرخهای بهره بالا منجر به رکود در معاملات و تمایل سازندگان به پروژههای کوچکمتراژ با بازگشت سرمایه سریعتر شده است.
تورم و قیمت نهادههای تولید
تورم باعث افزایش قیمت مصالح کلیدی مانند فولاد، سیمان و تجهیزات الکتریکی میشود. پیشبینی میشود در سال ۲۰۲۵، هزینههای ساختوساز به دلیل اختلال در زنجیره تأمین و هزینههای انرژی، بین ۵ تا ۷ درصد رشد داشته باشد. این افزایش هزینه، حاشیه سود سازندگان را تحت فشار قرار داده و قیمت تمامشده ملک را بالا میبرد.
۲. عوامل سمت تقاضا در اقتصاد مسکن
تقاضا در بازار ساختمان تحت تاثیر عوامل جمعیتی و قدرت خرید خانوارهاست.
-
قدرت خرید و شاخص توانپذیری ($Affordability$): نسبت قیمت مسکن به درآمد سالانه خانوار، شاخصی حیاتی است. در ایران و بسیاری از کلانشهرهای جهان، این شکاف در سال ۲۰۲۵ عمیقتر شده که منجر به رونق بازار اجاره و تقاضا برای «مسکن اقتصادی» شده است.
-
تغییرات جمعیتی و مهاجرت: جابهجایی جمعیت به سمت قطبهای اقتصادی و تغییر الگوی زندگی (مانند افزایش خانوارهای تکنفره)، نوع تقاضا را از خانههای بزرگ به آپارتمانهای کارکردی و کوچک تغییر داده است.
۳. عوامل سمت عرضه و هزینههای ساخت
عرضه مسکن در سال ۲۰۲۵ با چالشهای ساختاری و قانونی روبروست.
کمبود نیروی کار متخصص
یکی از بزرگترین موانع رشد اقتصاد ساختمان در سال جاری، کمبود نیروی کار ماهر است. این پدیده منجر به افزایش دستمزدها شده و زمان اجرای پروژهها را طولانیتر میکند که هر دو عامل، هزینههای بالاسری پروژه را افزایش میدهند.
زمین و قوانین شهری
قیمت زمین در مناطق شهری سهم بزرگی (گاه تا ۶۰ درصد) از قیمت نهایی مسکن را شامل میشود. سیاستهای دولت در زمینه تراکمفروشی، مالیات بر خانههای خالی و مالیات بر عایدی سرمایه ($CGT$)، از ابزارهای مهم کنترل عرضه و قیمت در بازار هستند.
۴. تحول در مدلهای سرمایهگذاری (۲۰۲۵)
اقتصاد ساختمان از مدلهای سنتی به سمت روشهای نوین تامین مالی حرکت کرده است.
| روش سرمایهگذاری | ویژگی اصلی | مزیت اقتصادی |
| توکنسازی املاک | فروش متری ملک در بستر بلاکچین | نقدشوندگی بالا و ورود سرمایههای خرد |
| صندوقهای زمین و ساختمان | تامین مالی جمعی برای پروژههای بزرگ | کاهش ریسک سرمایهگذار و شفافیت مالی |
| مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) | همکاری دولت و سازندگان برای زیرساخت | تسریع در پروژههای مسکن انبوه |
۵. نقش فناوری در بهرهوری اقتصادی
در سال ۲۰۲۵، تکنولوژی به ابزاری برای کاهش هزینهها تبدیل شده است. استفاده از هوش مصنوعی در پیشبینی تقاضا، مدلسازی $BIM$ برای جلوگیری از دوبارهکاری و استفاده از قطعات پیشساخته، باعث شده تا «بهرهوری» به موتور محرک سودآوری در پروژههای نوین تبدیل شود.
در نهایت، اقتصاد ساختمان در سال جاری به سمت «واقعگرایی» حرکت کرده است؛ جایی که سازندگان موفق کسانی هستند که پروژههای خود را با توان خرید واقعی جامعه و استانداردهای پایداری انرژی همسو کنند.
آینده صنعت ساختمان: بررسی فناوریهای نوین و تحولات آتی
آینده مصالح ساختمانی در ایران: تحولات و چالشها
